بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه و اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم سیاحی ¹
• هرمز اسدی کوه باد ²
• مسعود پاکدل ³

¹ دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

² استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

³ استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه می باشد َماع یکی از آیین‌های تصوف که عبارت است از وَجد(ذوق وشوق) حاصل از شنیدن نغمه الهی که به واسطه آن سالک به جنبش و حرکت در می‌آید. این آیین عموما در خانقاه برگزار می‌شود و اکثر صوفیان با بیان شرایطی آن را جایز و حتی برخی لازم می‌دانند، اما تعداد معدودی از بزرگان صوفیه نیز آن را جایز نمی‌شمارند. بسیاری از بزرگان صوفیه تلاش کرده‌اند با استناد به قرآن و روایات جایز بودن سماع را ثابت کنند اما در مقابل آن‌ها بیشتر فقهای شیعه و اهل سنت، سماع را در باب غناء مورد بررسی قرار داده و قائل به عدم جواز آن شده‌اند. نگارنده در این مقاله نتیجه گرفته که اولاً سماع صوفیان از مستحسنات صوفیه بوده و به رغم مخالفانی که حتی در میان خود اهل معرفت و تصوف دارد بدعت ضلالت و مذموم به شمار نمی آید؛ ثانیاً نسبت مطلق موسیقی که گاهی در مراسم سماع برخی از اقسام آن اجرا می شود و غنای محرّم شرعی نسبت عموم و خصوص من وجه بوده و همه اقسام موسیقی شرعا حرام نمی باشد و موسیقی سماع نیز غنای حرام نیست؛ و ثالثاً نسبت حرکات موزون و نمادین و رقصی که در شرع مقدس به عنوان لهو یا لغو حرام است. عموم و خصوص مطلق بوده و فقط بخشی از آن حرکات که موجب تنزل انسان از مقام انسانیت به حیوانیت است، مورد اشکال بوده و قطعا سماع چنین رقصی محسوب

کلیدواژه‌ها

• فقه
• سماع
• مکتب عرفا
• متصوفه
• فقهای امامیه

موضوعات

• حقوق اسلامی

---

عنوان مقاله [English]

Jurisprudence of Sama in the school of mystics and mystics from the perspective of Imamiyyah and Islamic jurisprudence

نویسندگان [English]

• Maryam Sayahi ¹
• Hormoz Asadi Koohbad ²
• Masood Pakdel ³

¹ Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran.

² Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran.

³ Department of Persian Language and Literature, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this research is to investigate the jurisprudence of Sama in the school of mystics and Sufis from the perspective of Imamiyyah jurisprudence, which is one of Sufism's rites, which consists of ecstasy (taste and desire) resulting from hearing a divine song, which causes the seeker to move. This ritual is generally held in a monastery, and most Sufis consider it permissible and even necessary by stating conditions, but a few Sufi elders do not consider it permissible. Many Sufi elders have tried to prove the permissibility of listening to music by referring to the Qur'an and hadiths, but in contrast to them, most of the Shia and Sunni jurists have examined listening to music in the context of singing and have held that it is not permissible. In this article, the author concluded that, firstly, Sufi hearing is one of the best practices of Sufi, and despite the opposition that exists even among the people of knowledge and Sufism, heresy is not considered as misguidance and reprehensible; Secondly, the absolute ratio of music, which is sometimes performed in the sama ceremony, and some types of music that are prohibited by Sharia, are public and private. And thirdly, the proportion of rhythmic and symbolic movements and dance, which are forbidden in the Holy Sharia as leho or revocation. The public and the private are absolute and only a part of those movements which cause the degradation of human beings from humanity to animality, are objectionable and definitely

کلیدواژه‌ها [English]

• Jurisprudence
• sama'
• school of mystics
• mystics
• Imami jurisprudence